کافی است سری به کتابخانه و موزه ملی ملک بزنید تا با بزرگ‌ترین واقف فرهنگی ـ تاریخی معاصر ایران آشنا شوید.

به گزارش راسخون به نقل از خبرگزاری فارس، سال 1250 خورشیدی بود که حاج حسین ملک، واقف و بنیانگذار کتابخانه و موزه ملی ملک در تهران و در خانواده‌ای اصالتاً تبریزی متولد شد.

حاج حسین‌آقا پسر حاج محمدکاظم ملک‌التجار بازرگان و زمین‌دار بزرگ دوره قاجار بود که همه ثروت پدری را در راه فرهنگ کشور خرج کرد.

حاج‌حسن شیوه زندگی متفاوتی با برادرش داشت و بیشتر اهل شعر و شاعری و سفر بود و به همین جهت نامی از او باقی نماند، اما حاج‌حسین‌آقا همه ثروت پدر را وقف خرید کتاب‌های خطی، چاپ سنگی و سربی کرد و کتابخانه‌ای را 116 سال پیش در مشهد راه‌اندازی کرد.

مولاژ حاج حسین آقا در اتاق شخصی اش در موزه ملی ملک

از آنجا که زمین پدری وی در مشهد و نزدیک به 60 هزار هکتار بود برای رسیدگی به زمین‌های پدری مأمور شد تا به خراسان سفر کند و در راه بازگشت زمانی که جوانی 28 ساله بود، میهمان حاکم نیشابور شد و در آنجا با یک نسخه از دیوان ابن‌یمین آشنا شد و آن را خواند و همانجا هم از روی آن نسخه‌برداری کرد.

این نسخه‌برداری تلنگری در زندگی حاج حسین‌آقا بود که باعث شد به سمت  خرید کتب و نسخه‌های خطی تمایل پیدا کند. سال 1300 که پدر وی فوت می‌کند، حاج حسین‌آقا کتابخانه را به منزل پدری خود واقع در بین‌الحرمین بازار تهران منتقل می‌کند و تا 20 سال پیش تمامی تشکیلات موزه ملک در خانه پدری بود.

وی پس از آن شروع به جمع‌آوری آثار تاریخی خوشنویسی، لاکی، سند، تمبر و سکه‌های تاریخی کرد و این سکه‌ها به لحاظ تکامل و کیفیت بهترین مجموعه به شمار می‌روند. وی همچنین بیش از 100 هزار قطعه تمبر تاریخی را جمع‌آوری کرد و در نهایت در سال 1316 تمامی این آثار را وقف آستان قدس‌رضوی کرد.
اخبار منتشر شده از موقوفات حاج حسن آقا ملک در روزنامه‌های قدیمی

آنچه وقف شد افزون بر هزاران نسخه خطی نفیس یا چاپ سنگی شامل فرش‌ها، لوسترها، مبلمان و تابلوهای نقاشی بود که او به عنوان لوازم و تجملات زندگی شخصی از آن ها استفاده می کرد.

طبق وقف نامه، کتابخانه ملی ملک همه روزه به جز تعطیلات برای استفاده عموم باز است، اما «بیرون دادن و بردن کتاب» ممنوع است و کتاب ها باید در محل کتابخانه و طبق آداب مترتب بر آن مطالعه شوند.
تا سال 1375 تمامی این مجموعه در خانه پدری وی در بازار تهران بود.وی در سال 1323 و در معامله با شهرداری زمین فعلی موزه ملک را از شهرداری می‌گیرد و پیش‌بینی می‌کند که در آینده کتابخانه از بازار به اینجا منتقل شود.
گفت‌وگوی حاج حسین آقا ملک با یکی از نشریات

سال 1351 که حاج‌ حسین‌آقا فوت می‌کند تولیت موزه در اختیار آستان قدس قرار می‌گیرد. با پیگیری‌های دختر بزرگ حاج حسین‌آقا یعنی عزت‌ملک ملک و همچنین اهتمام تولیت وقت آستان قدس آیت‌الله طبسی مکان فعلی موزه که وزارت خارجه گرفته بود، پس می‌گیرند و سال 1360 شروع به ساخت موزه می‌کنند، 11 سال بعد تمامی آثار از خانه بازار به موزه ملک منتقل می‌شود و این موزه در سال 76 به صورت رسمی افتتاح می‌شود.

موزه ملی 5 برابر موزه ملک سکه دارد،‌ اما قابل قیاس با سکه‌های جمع‌آوری شده از سوی حاج حسین‌آقا نیست چرا که شما با تماشای این سکه‌ها یک دور تاریخ ایران را می‌توانید ببینید.
وسایل منزل حاج حسین آقا ملک

سالن تمبر، سالن هنر و زندگی و سالن هزار داستان و سالن کمال‌الملک از دیگر بخش‌های موزه ملک است و از آنجایی که دختر بزرگ حاج‌ حسین‌آقا از لحاظ ظاهر و خلق و خو بسیار شبیه پدر بود 7 سال پیش یک مجموعه چند میلیاردی را وقف این موزه کرد که به نام خود ایشان یعنی عزت‌ملک در موزه به نمایش گذاشته شده است.

از حاج حسین آقا که بزرگ‌ترین واقف فرهنگی ـ تاریخی معاصر ایران است پنج دختر به یادگار ماند. خانم ها عزتملک، ملکزاده و صدیقه از همسر اولش بانو نوابه قدسیه و خانم ها فلورت و رزت دختران او از همسر دومش، زرین خانم بودند که در حال حاضر تنها دختر کوچک او یعنی رزت در قید حیات است و در خارج از کشور زندگی می‌کند.



 

مطالب مرتبط
«خانه تاریخی ملک» به پایگاهی برای توسعه فرهنگ دینی تبدیل می‌شود
حجت‌الاسلام سیدمهدی خاموشی رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه می‌شود
تقدیر آیت الله علوی گرگانی از فعالیت های سازمان اوقاف در ایام محرم